Germaniýa amala aşyryna saparynyň çäklerinde 29-njy sentýabrda  türkmen halkynyň Milli Lideri, Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow Merkezi Aziýa ýurtlarynyň baştutanlarynyň we German ykdysadyýetiniň Gündogar komitetiniň mejlisine gatnaşdy.

Duşuşygya gatnaşmak üçin türkmen halkynyň Milli Lideri, Halk Maslahatynyň Başlygy “Adlon Kempinski Berlin” myhmanhanasyna bardy.

Bu myhmanhananyň merkezi girelgesiniň öňünde Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedowy German ykdysadyýetiniň Gündogar komitetiniň başlygy “СLAAS KgaA GmbH” kompaniýasynyň gözegçilik geňeşiniň we paýdarlar komitetiniň başlygy hanym Katrina Klaas-Mýulhoýzer mähirli garşylady we “Palaissaal” zalyna geçmäge çagyrdy. Şol ýerde Merkezi Aziýa döwletleriniň wekiliýetleriniň ýolbaşçylarynyň «Geljegi strategik taýdan bilelikde emele getirmek — Merkezi Aziýa bilen Germaniýanyň arasyndaky ykdysady hyzmatdaşlygy berkitmek» mowzugy boýunça duşuşygy geçirildi.

Hanym Katrina Klaas-Mýulhoýzeriň başlyklyk etmeginde geçirilen işewürlik çäresine Gazagystanyň, Gyrgyzystanyň, Täjigistanyň we Özbegistanyň Liderleri hem gatnaşdylar. German tarapyna ykdysadyýet we howanyň üýtgemegi bilen bagly meseleler boýunça federal ministriniň stats-sekretary Udo Filipp, aýratyn tabşyryklar boýunça federal ministri, GFR-iň Kansleriniň edarasynyň ýolbaşçysy Wolfgang Şmidt, «Linde GmbH», «GP Günter Papenburg AG», «Knauf», «Ernst Klett AG», «DB Engineering and Consulting», «BayWa AG» kompaniýalarynyň ýolbaşçylary wekilçilik etdiler.

German ykdysadyýetiniň Gündogar komitetiniň başlygy, “Сlaas KgaA GmbH” kompaniýasynyň gözegçilik geňeşiniň we paýdarlar komitetiniň başlygy duşuşygy açyp, Merkezi Aziýa ýurtlarynyň wekiliýetleriniň Baştutanlaryna şu günki çärä gatnaşmaga çakylygy kabul edendikleri üçin hoşallyk bildirdi.

GFR-iň paýtagtynda geçirilýän şeýle ilkinji wekilçilikli duşuşygyň taryhy ähmiýetini belläp, hanym Katrina Klaas-Mýulhoýzer gün tertibi boýunça, hususan-da, Merkezi Aziýa döwletleriniň maýa goýum babatda özüne çekijiligi hem-de german kompaniýalarynyň sebitde ykdysady taýdan netijeli işlemegi üçin şertleri döretmek meseleleri boýunça pikir alşylmagynyň netijeli gatnaşyklary ösdürmegiň anyk gurallaryny kesgitlemäge, “Merkezi Aziýa — Germaniýa” formatyna gatnaşýan ýurtlaryň milli ykdysadyýetleriniň strategik taýdan ähmiýetli pudaklarynda täze taslamalary durmuşa geçirmegiň mümkinçiliklerini ara alyp maslahatlaşmaga ýardam berjekdigini nygtady.

Ykdysadyýet we howanyň üýtgemegi bilen bagly meseleler boýunça federal ministriniň stats-sekretary Udo Filipp belent mertebeli myhmanlary mübärekläp, Germaniýada iki yklymyň strategik taýdan möhüm çatrygynda ýerleşýän Merkezi Aziýanyň ýurtlary bilen netijeli gatnaşyklary çuňlaşdyrmaga uly ähmiýet berilýändigini belledi. Bu ýurtlar ählumumy ösüş işlerine saldamly goşantlaryny goşýarlar. Nygtalyşy ýaly, energetika, maýa goýumlar, söwda, bilelikdäki kärhanalary we täze iş orunlaryny döretmek ýaly ugurlarda giň mümkinçilikler açylýar. Şunuň bilen birlikde, germaniýaly hyzmatdaşlaryň ulag-logistika ulgamynda, oba hojalygynda, öňdebaryjy tehnologiýalar we energiýanyň gaýtadan dikeldilýän çeşmeleri ulgamlarynda taslamalary durmuşa geçirmäge çalyşýandygy aýdyldy.

Bilim, hususan-da, Merkezi Aziýa ýurtlarynda nemes dilini çuňlaşdyryp öwrenmek ulgamynda hyzmatdaşlygyň giňeldilmegi geljekde däp bolan medeni-ynsanperwer we işewürlik gatnaşyklaryny pugtalandyrmaga ýardam eder diýip, Udo Filipp nygtady we altytaraplaýyn hyzmatdaşlygyň mundan beýläk-de ösdüriljekdigine ynam bildirdi.

Soňra Merkezi Aziýa döwletleriniň wekiliýetleriniň Baştutanlaryna söz berildi.

Türkmen halkynyň Milli Lideri ýygnananlary mübärekläp, ozaly bilen, German ykdysadyýetiniň Gündogar komitetiniň ýolbaşçylaryna bu duşuşygy geçirmek başlangyjy üçin hoşallygyny beýan etdi hem-de oňa gatnaşmaga çakylygy üçin minnetdarlyk bildirdi.

Hyzmatdaşlygyň şeýle görnüşi Merkezi Aziýa sebiti bilen Germaniýanyň arasynda ykdysady hyzmatdaşlygyň täze derejesiniň kemala getirilmegine kuwwatly itergi berer diýip, Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedow belledi we häzirki wagtda biziň sebitimiziň tutuş dünýäniň belli kompaniýalarynyň ünsüni barha köp özüne çekýändigini aýtdy. Munuň özi sebitimizde tebigy serişdeleriň ägirt uly gorlarynyň bardygy hem-de uly adam mümkinçilikleri bilen şertlendirilendir. 4 million inedördül kilometre golaý meýdany eýeleýän Merkezi Aziýanyň geografik taýdan örän amatly ýerleşýändigi, sebitde yklym ähmiýetli ulag-logistika merkezini döretmegiň geljegi, ählumumy azyk howpsuzlygynyň çözülmegine uly goşant goşmak mümkinçiligi bu barada şeýle diýmäge esas berýär.

Halk Maslahatynyň Başlygy Türkmenistanyň ykdysady kuwwaty barada aýdyp, käbir makroykdysady görkezijileri mysal getirdi. Häzirki wagtda ýurdumyzda umumy bahasy ABŞ-nyň 10 milliard dollaryna golaý bolan 200-e golaý desganyň gurluşygy alnyp barylýar. 2023-nji ýylyň 8 aýynyň jemleri boýunça Türkmenistanyň jemi içerki önüminiň ösüşi 6,2 göterime deň boldy. Biziň ykdysadyýetimize gönükdirilýän her ýylky maýa goýumlaryň möçberi jemi içerki önümiň 18-19 göterimine deňdir. Şunda daşary ýurt maýa goýumlarynyň paýy olaryň jemi möçberiniň 12 göterimine golaýyny düzýär.

Strategik senagat-innowasion ösüş depgini maýa goýumlaryň umumy möçberiniň 60 göterimden gowrak böleginiň önümçilik ulgamyna gönükdirilmeginiň hasabyna üpjün edilýär. Munuň özi senagatymyzyň tutuş düzümini üýtgetmäge, importyň ýerini tutýan hem-de eksport ugurly önümçilikleri ösdürmegi çaltlandyrmaga mümkinçilik berýär. Şunuň bilen birlikde, soňky ýyllarda ykdysadyýetimiziň gazhimiýa pudagynda birnäçe maýa goýum taslamalary amala aşyryldy. Olar ammiak, karbamid, polipropilen, polietilen, sintetiki benzin önümçiligi boýunça gurlan täze zawodlardyr.

Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedow sözüniň dowamynda Türkmenistan bilen Germaniýanyň hyzmatdaşlygynyň käbir ileri tutulýan ugurlary barada gysgaça durup geçdi.

Energetika hyzmatdaşlygyň möhüm ugrudyr. Onuň düzüminde gaz we elektroenergetika pudaklary wajyp orun eýeleýär. Şunda gaz çykarmak boýunça kuwwatlyklaryň artdyrylmagyna, köpugurly gaz ulag düzüminiň giňeldilmegine aýratyn ähmiýet berilýär. Munuň özi türkmen tebigy gazynyň dünýä bazarlaryna iberilmegini üpjün etmäge ýardam berýär.

Ýewropa ugrunyň Türkmenistanyň halkara energetika hyzmatdaşlygynyň gün tertibinde möhüm orun eýeländigini we şeýle bolmagynda galýandygyny aýratyn bellemek gerek. Şunuň bilen baglylykda, Hazarüsti gaz geçirijisini gurmak arkaly Ýewropa ýurtlaryna gaz ibermek boýunça Türkmenistanyň eýeleýän üýtgewsiz garaýşy tassyklanyldy. Mälim bolşy ýaly, munuň üçin soňky 15 ýylyň dowamynda köp işleri ýerine ýetirdik. Ýewropa Bileleşigi bilen yzygiderli hyzmatdaşlyk ýola goýuldy. Ýewropa Komissiýasynyň degişli düzümleri, Ýewropanyň aýry-aýry döwletleri hem-de kompaniýalary bilen iri halkara energetika taslamalaryny durmuşa geçirmekde işjeň gatnaşyklary dowam etdirmäge taýýardyrys diýip, türkmen halkynyň Milli Lideri aýtdy.

Pursatdan peýdalanyp, Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedow germaniýaly işewürlere elektroenergetika pudagynda işlemek mümkinçiligine garamagy hem teklip etdi. Şunuň bilen baglylykda, elektrik stansiýalaryny gurmak we döwrebaplaşdyrmak, elektrik geçiriji ulgamlary ösdürmek we beýleki taslamalar bilelikdäki tagallalary utgaşdyrmagyň ugurlarynyň hatarynda görkezildi.

Şol bir wagtda, Türkmenistan energiýanyň gaýtadan dikeldilýän çeşmeleri ýaly möhüm ugruň ösdürilmegine uly üns berýär. Ýurdumyz “ýaşyl” energetika “geljegiň energiýasy” hökmünde düşünmek bilen, häzirki wagtda milli derejede Gün we ýel energiýasy ulgamynda taslamalaryň ilerledilmegine gönükdirilen çäreleriň birnäçesini durmuşa geçirýär.

Bellenilişi ýaly, wodorod energetikasy babatda halkara hyzmatdaşlygyň ösdürilmegine aýratyn ähmiýet berilýär. Metanyň atmosfera goýberilýän zyňyndylaryny azaltmak, uglewodorod serişdeleriniň ýataklarynda ugurdaş gazy gaýtadan işlemek meselelerinde daşary ýurt kompaniýalary we halkara düzümler bilen hyzmatdaşlyk aýratyn möhüm ugurdyr diýip, Halk Maslahatynyň Başlygy nygtady we Germaniýanyň kompaniýalarynyň toplan bilimleriniň hem-de iň gowy iş tejribeleriniň ýokarda görkezilen ugurlarda Türkmenistanda uly islege eýedigini aýtdy.

Ulag we kommunikasiýalar hyzmatdaşlygyň ýene bir möhüm ugrudyr. Ençeme ýyllaryň dowamynda biz Germaniýanyň kompaniýalary bilen üstünlikli işledik. Olar ykjam aragatnaşyk, hemra ulgamlarynyň torunyň hyzmatlaryny giňeltmek, deňiz ulagyny ösdürmek boýunça taslamalary durmuşa geçirmäge işjeň gatnaşdylar diýip, türkmen halkynyň Milli Lideri aýtdy we german kompaniýalary bilen demir ýol ulagyny ösdürmek, gämigurluşyk enjamlary, Türkmenbaşy Halkara deňiz portunyň ulag-logistika mümkinçiliklerini netijeli peýdalanmak, telekommunikasiýalar ulgamynda hyzmatdaşlygyň täze görnüşlerini ýola goýmak meselelerini anyk ara alyp maslahatlaşmaga taýýardygyny beýan etdi. Şunuň bilen birlikde, Germaniýanyň işewür toparlaryna Türkmenistanyň ykdysadyýetini sanlylaşdyrmak boýunça taslamalara gatnaşmak baradaky çakylyk hem beýan edildi.

Maliýe-bank ulgamy türkmen-german hyzmatdaşlygynyň esasy ugry bolmalydyr. Türkmenistanyň barha ösýän bank ulgamy ýurdumyzyň maliýe ulgamynyň möhüm bölegidir. Çünki ol tutuş Merkezi Aziýa sebitinde wajyp ähmiýete eýedir. Şunda daşary ýurt banklary bilen hyzmatdaşlygy ösdürmek hem-de täze gatnaşyklary ýola goýmak meselelerine uly üns berilýär. Gahryman Arkadagymyz Germaniýanyň banklaryny, eksport-karz edaralaryny, ätiýaçlandyryş guramalaryny ýurdumyzyň döwlet we täjirçilik banklary bilen göni gatnaşyklary işjeň ösdürmäge çagyrdy.

Mälim bolşy ýaly, suw serişdeleriniň ýetmezçiligi häzirki wagtda dünýäniň köp sebitlerinde möhüm mesele bolup durýar. Munuň özi, ozaly bilen, howanyň ählumumy üýtgemegi, aýry-aýry döwletleriň ykdysady düzümleriniň giň gerimli hem-de kähalatlarda gözegçiliksiz hojalyk işleri bilen şertlendirilendir. Bellenilişi ýaly, Türkmenistan BMG-niň Howanyň üýtgemegi baradaky Çarçuwaly konwensiýasyna, Pariž ylalaşygyna we daşky gurşawy goramak ulgamynda beýleki köptaraplaýyn resminamalara gatnaşyjy bolmak bilen, özüniň halkara ekologiýa borçnamalaryny ýerine ýetirmäge berk ygrarlydyr.

Hususan-da, biziň ýurdumyzda suw serişdeleriniň goralyp saklanmagyna hem-de rejeli peýdalanylmagyna gönükdirilen toplumlaýyn çäreler durmuşa geçirilýär. Bu çäreleri halkara guramalar hem-de daşary ýurtlar bilen ýakyn hyzmatdaşlykda durmuşa geçirmegi maksadalaýyk hasaplaýarys diýip, türkmen halkynyň Milli Lideri aýtdy we german kompaniýalaryna Türkmenistanyň suw hojalyk ulgamynda dürli taslamalary durmuşa geçirmek meselelerine garamagy teklip etdi. Şolaryň hatarynda, ilkinji nobatda, Garagum derýasynyň ulanyş düzümlerini toplumlaýyn döwrebaplaşdyrmak ýaly ägirt uly taslama bar. Şunuň bilen birlikde, oba hojalyk tehnikalaryny we enjamlaryny ýurdumyza ibermekde german kompaniýalary bilen hyzmatdaşlygyň toplanan oňyn tejribesi bellenildi.

Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedow türkmen ykdysadyýetiniň durmuş ugurlydygy barada aýdyp, lukmançylyga hem-de saglygy goraýyş ulgamyna ägirt uly üns berilýändigini nygtady. Soňky 25 ýylyň dowamynda Türkmenistanda iň häzirki zaman lukmançylyk enjamlary hem-de saglygy goraýyş ulgamynda öňdebaryjy tehnologiýalar bilen üpjün edilen bejeriş edaralarynyň onlarçasy guruldy, ýokary derejeli hünärmenleriň müňlerçesi ýetişdirildi. Biz bu asylly işde german hyzmatdaşlarymyzyň baý tejribesini peýdalanýarys diýip, Halk Maslahatynyň Başlygy kanagatlanma bilen belledi we pursatdan peýdalanyp, saglygy goraýyş we derman senagaty ulgamynda Türkmenistan bilen köpýyllyk netijeli hyzmatdaşlyk üçin german tarapyna minnetdarlygyny beýan etdi.

Şunuň bilen birlikde, türkmen tarapynyň geljekde-de german kompaniýalary bilen lukmançylyk enjamlarynyň önümçiligi, derman senagaty, telelukmançylyk usullaryny işläp taýýarlamak we ulanmak, öňüni alyş, anyklaýyş hem-de dürli keselleri bejermek ulgamynda german hünärmenleriniň tejribesini peýdalanmak ugrunda hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga taýýardygy tassyklanyldy.

Şu ýylyň 29-njy iýunynda Türkmenistanda täze Arkadag şäheriniň açylyş dabarasy boldy. Häzirki wagtda bu şäheriň ikinji tapgyrynyň gurluşygy başlandy. Senagat toplumyny döretmek bu gurluşygyň möhüm ugurlarynyň biri bolmalydyr. Bu şäheriň “ýaşyl” ugurlydygyny hasaba almak bilen, onuň senagat zolagynda lukmançylyk senagatynyň, dermanlaryň, çagalar iýmitiniň aýry-aýry görnüşleriniň öndürilmegine gönükdirilen birnäçe kärhanalaryň gurluşygy göz öňünde tutulýar. Şunuň bilen baglylykda, gyzyklanma bildirýän german kompaniýalaryna bu toplumy döretmäge gatnaşmak teklip edildi.

Men döwletara hyzmatdaşlygy ösdürmegiň diňe käbir ileri tutulýan ugurlaryny beýan etdim diýip, Gahryman Arkadagymyz aýtdy we türkmen tarapynyň German ykdysadyýetiniň Gündogar komitetiniň hem-de onuň agzalarynyň bu işleri berk goldajakdygyna, olary durmuşa geçirmäge işjeň gatnaşjakdygyna umyt edýändigini nygtady.

Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow sözüniň ahyrynda türkmen wekiliýetiniň adyndan Türkmenistan bilen Germaniýanyň arasynda “Merkezi Aziýa — Germaniýa” görnüşinde söwda-ykdysady gatnaşyklary mundan beýläk-de pugtalandyrmak we ösdürmek meselelerine bildirilen uly gyzyklanma üçin duşuşyga gatnaşyjylaryň ählisine minnetdarlyk bildirdi. Şeýle-de Gahryman Arkadagymyz German ykdysadyýetiniň Gündogar komitetiniň başlygy, “СLAAS KgaA GmbH” kompaniýasynyň gözegçilik geňeşiniň we paýdarlar komitetiniň başlygy hanym Katrina Klaas-Mýulhoýzere şeýle wekilçilikli işewürlik çäresini gurandygy üçin minnetdarlyk bildirdi.

Duşuşygyň çäklerinde altytaraplaýyn hyzmatdaşlygyň geljegi, söwda-ykdysady gatnaşyklary giňeltmegiň mümkinçilikleri we olary hil taýdan täze mazmun bilen baýlaşdyrmagyň gurallary, şol sanda dürli ulgamlarda möhüm ähmiýetli taslamalary durmuşa geçirmek arkaly gatnaşyklary pugtalandyrmagyň ýollary ara alnyp maslahatlaşyldy.

Soňra duşuşyga gatnaşyjylar bilelikde surata düşdüler.