31 Awgust 2023
46
«Akylly» şäherde döwrüň talaplaryna laýyk
enjamlaşdyrylan dolandyryş, işewürlik, durmuş, ulag-aragatnaşyk ulgamlarynyň we
beýleki pudaklaryň döredilmegi ykdysadyýetiň täze «ösüş nokadynyň» kemala
gelendiginden habar berýär.
Dünýäde döwletleriň «akylly»
şäher başlangyçlarynyň durmuşa geçirilmegi ählumumy meseleleri çözmäge, wagty
we dürli tebigy serişdeleri ykdysady taýdan tygşytlamaga hem rejeli ulanmaga
ýardam berýär. Şäher
infrastrukturasy onuň sanlylaşdyrylmagynyň derejesini kesgitlemekde esasy görkeziji
bolup durýar. Häzirki döwürde şäher
infrastrukturasyny mundan beýläk-de sanlylaşdyrmak ugrunda dünýä ýurtlarynda
uly üstünlikler gazanylýar. Jaýlary awtomatlaşdyrylan tertipde dolandyrmagyň
üstüniň täze gurallar we wirtual kömekçiler bilen doldurylmagy soňky döwürde köpsanly
sanly çözgütleriň has köp durmuşa geçirilmegini şertlendirdi. Şunda ilat
nokatlarynyň döredýän mümkinçilikleri, saglygy goraýyş hyzmatlarynyň derejesi
we elýeterliligi, howpsuzlygy, mobillik we ösüşiň geljekki ugurlary ýaly ykdysady
we tehnologik görkezijilere aýratyn üns berilýär.
Şäherleriň
intellektuallaşmagynyň şeýle ösüş meýilleri Arkadag şäherine hem häsiýetlidir. Türkmenistanyň
gurujylyk kuwwatyny dabaralandyrýan täze nusgadaky şäheriň
bu meseleleri çözmekde ýeten derejesini tassyklaýan 20-den gowrak halkara güwänamalaryň
we hormat hatlarynyň gowşurylmagy
ýurdumyzyň şäher döretmek işiniň dünýä üçin nusgalykdygyny aýdyň görkezýär. Şunuň bilen baglylykda, BMG tarapyndan kabul edilen
2030-njy ýyla çenli Ählumumy Gün tertibinde kesgitlenen durnukly ösüşiň “Şäherleriň we
ilatly ýerleriň durnuklylygy” atly 11-nji maksadynyň üstünlikli amala
aşyrylýandygyny subut edýär.
Arkadag şäheri döwlet ähmiýetli şäher
diýen hukuk ýagdaýyna eýe bolmak bilen, ol ýurdumyzyň iri ylym-bilim, medeni we halkara merkezidir. Şäheriň birinji tapgyrynda 11 sany jemgyýetçilik
binasynyň, 25 sany edara binasynyň, 19 sany bilim edarasynyň, 258 sany ýaşaýyş jaýynyň, 9 sany saglyk we sport
binasynyň, şeýle-de inženerçilik ulgamlarynyň we desgalarynyň 14-siniň
gurulmagy onuň Merkezi
Aziýada deňi-taýy bolmadyk iri taslamadygyna
şaýatlyk edýär. Onuň gurluşygynda
binagärligiň we şäher gurluşygynyň öňdebaryjy usullarynyň işjeň ulanylmagy şäheriň durmuş-ykdysady taýdan okgunly ösmegine hem-de
onda häzirki zaman işewürlik we durmuş düzüminiň kemala gelmegine oňyn şertleri
döredýär. Intellektual merkeziň täze iş orunlarynyň döredilmegine, ilatyň iş bilen
üpjünçiliginiň has-da gowulanmagyna mümkinçilik bermegi bu şähergurluşyk
taslamasynyň ýokary ykdysady we durmuş netijeliliginden habar berýär.
Tehnologik täzeleniş zähmet
bazaryndaky ýagdaýyň düýpli özgermegine, ýagny täze pudaklarda we «ösüş
nokatlarynda» zähmet gorlaryna islegiň artmagyna getirýär. Mundan başga-da, «akylly»
tehnologiýalaryň şäher infrastrukturasyna giňden ornaşdyrylmagy işçi
güýçleriniň başarnyklaryna we ukyplaryna bildirilýän talaplaryň güýçlenmegine
getirýär. Ýurdumyzyň dürli ýokary okuw mekdeplerinde hünär bilimini alýan 240 sany talybyň bu döwrebap şäheriň ýaşaýyş jaýlarynyň jemi 12-sine «akylly öý» ulgamyny
ornaşdyrmak işine çekilmegi
sanly başarnyklary ele alan ýaş nesliň kemala gelendiginiden habar berýär.
Ýurdumyzyň kartasynda peýda
bolan «akylly» şäherde döredilen täze iş orunlarynyň häsiýetli
aýratynlyklarynyň biri hem, olarda maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalarynyň
giňden ornaşdyrylandygyndan ybaratdyr. Iş orunlarynyň sanlylaşdyrylmagy islendik
täzeçilligi çalt özleşdirmek başarnygy bilen tapawutlanýan ýaşlaryň zähmetine
bolan islegi artdyrýar. Häzirki
döwürde Arkadag şäherinde hereket edýän edaralaryň düzüminde ylym-bilim,
saglygy goraýyş, sport we medeniýet ulgamyna degişli edaralaryň agdyklyk etmegi,
bir tarapdan, adam maýasyny ösdürmäge ýardam berýän ykdysadyýetiň pudaklarynyň
maddy binýadynyň pugtalandyrylýandygyna şaýatlyk edýän bolsa, beýleki tarapdan,
ýaş nesliň intellektual derejesini ýokarlandyrmak, beden saglygyny
gowulandyrmak meseleleriniň döwlet syýasatynyň baş ugry bolup durýandygyny
görkezýär. Şeýle-de ykdysadyýetiň dürli pudaklaryna degişli edaralarda zähmet
çekýän işgärleriň düzüminde ýaşlara uly orun berilmegi bu döwlet ähmiýetli
şäheriň ýaşlygyň we ýaşlaryň şäheridigini doly tassyklaýar.
Maýagözel BABAÝEWA,
Türkmenistanyň Zähmet we ilaty durmuş taýdan goramak
ministrliginiň Zähmet gory we iş üpjünçilik müdirliginiň
başlygynyň orunbasary, ykdysady ylymlaryň kandidaty.